स्वहेरचाह (सेल्फ केयर) भनेको के हो?
स्वहेरचाह (सेल्फ केयर) भनेको स्वयं आफ्नै हेरचाह गर्नु हो । यो TAP मोड्युल स्वहेरचाह (सेल्फ केयर) गतिविधिहरूमा केन्द्रित छ जुन एक व्यक्तिले हरेक दिन आफ्नो आधारभूत व्यक्तिगत आवश्यकताहरूको हेरचाह गर्ने गर्दछ।
स्वहेरचाह (सेल्फ केयर) गतिविधिहरूको केही सामान्य उदाहरणहरू हुन्:
- आफै नुहाउने
- शौचालय जाने
- लुगा लगाउने
- खाने र पिउने
अधिकांश स्वहेरचाह (सेल्फ केयर) गतिविधिहरू स्वतन्त्र रूपमा पूरा गर्न, मानिसहरूले गतिशीलता (mobility), सन्तुलन (balance), शक्ति (strength) र समन्वय (coordination) जस्ता शारीरिक कौशलहरू प्रयोग गर्छन्।
एक व्यक्तिको स्वहेरचाह सम्बन्धी कार्यहरूको योजना बनाउन र यसलाई सम्झन सक्षम हुन सोच्न सक्ने कौशल (thinking skill) को पनि आवश्यकता हुन्छ ।
कसैको स्वहेरचाह (सेल्फ केयर) मा उनीहरु संग काम गर्दा, यो गतिविधिमा उनीहरुले पूरा गर्न आवश्यक विभिन्न चरणहरु सम्बन्धी कौशल बुझ्न उपयोगी छ।
आउनुहोस् स्वहेरचाह (सेल्फ केयर) गतिविधिहरूमा संलग्न चरण र सीपहरू दुई उदाहरणमा हेरौं।
गतिविधि
१. आफ्नो शरीर धुनु
तपाईंले शरीर नुहाउँदा कुन चरणहरु पूरा गर्नुपर्दछ?
यसलाई १ देखि ६ सँख्यामा सही रुपमा क्रमबद्ध गर्नुहोस्।
तपाईंको शरीर धुनमा संलग्न चरणहरू:
- नुहाउने ठाउँसम्म पुग्ने
- लुगा फुकाल्ने
- नुहाउने ठाउँमा उभिने, बस्ने वा स्क्वाट (squat) मा बस्ने, नुहाउन शुरु गर्ने, वा बाल्टी तिर झुक्ने
- साबुन समात्ने र शरीरका अंगहरू धुने
- शरिर पुछ्ने वा सुख्खा गर्ने
- कपडा लगाउने
यी चरणहरू पूरा गर्न कस्ता सीप वा कौशलहरू प्रयोग गरिन्छ?
माथिका सबै सीपहरू केही वा सबै चरणहरूको लागि प्रयोग गरिन्छ।
२. लुगा लगाउनु
पहिरन मा संलग्न चरणहरू:
- लुगा लगाउन गोप्य स्थानमा जाने
- लुगाहरू छानेर निकाल्ने
- जिपर र बटनहरू जस्ता फास्टनरहरू सहितका लुगाहरू लगाउने
- फुकालेका लुगाहरू ठाऊँमा राख्ने
यी चरणहरू पूरा गर्न कस्ता सीप वा कौशलहरू प्रयोग गरिन्छ?
माथिका सबै सीपहरू केही वा सबै चरणहरूको लागि प्रयोग गरिन्छ।
खाने र पिउने दुई अन्य स्वहेरचाह (सेल्फ केयर) गतिविधिहरू हुन् जसमा शारीरिक र सोच्ने कौशलहरुको प्रयोग गर्नुपर्दछ।
गतिशीलता, सन्तुलन र समन्वयको शारीरिक कौशल विशेष गरी सुरक्षित रूपमा खान र पिउन सक्षम हुन महत्त्वपूर्ण छ।
शारीरिक र सोच्ने कौशलले मानिसहरूलाई निम्न कृयाकलाप गर्न सहयोग गर्छ :
- आफुहरूले के खाने भनेर योजना बनाउन र नियमित समयमा खान सम्झिन
- आफु र अरूले खाने ठाउँमा सम्म पुग्न
- सीधा बस्न
- खानालाई खान सक्ने आकारमा टुक्रा गर्न
- आफ्नो मुखमा खाना ल्याउन (खाने भाँडाकुँडासहित वा ती बिना)
- चपाउन र निल्न।
शौचालय जानु अर्को स्वहेरचाह (सेल्फ केयर) गतिविधि हो जसमा शारीरिक कौशल र सोच्ने कौशल प्रयोग हुने गर्दछ।
मानिसहरूलाई आवश्यक हुने:
- शौचालय सम्म जान र प्रयोग गर्न शारीरिक कौशल
- शौचालयमा कहिले जाने र त्यहाँ पुगेपछि के गर्ने भनेर थाहा पाउने र / वा सम्झने सोच्ने कौशल (thinking skill)।
दुर्घटना (चुहिनु) बाट बच्न मानिसहरूले दिसापिसाबको नियन्त्रण (bladder and bowel control) पनि गर्दछ।
दिसापिसाब नियन्त्रण (bladder and bowel control) को बारेमा थप जान्नको लागि पढ्नुहोस्।